Khi triều đình nhà Nguyễn ký hòa ước 1862 nhường ba tỉnh miền Đông nam bộ cho Pháp, nhiều nhà nho tỏ thái độ bất hợp tác bằng cách rủ nhau tỵ địa. Tỵ địa, nghĩa là bỏ đất giặc chiếm, đi nơi khác, về ở Ba Tri, Vĩnh Long (nay thuộc Bến Tre). Nguyến Đình Chiểu là một trong số những nhà nho đó. Những người quen biết đến tiễn chân ông, Nguyễn Đình Chiểu đọc thơ chia tay với bạn bè quen cũ:
Vì câu danh nghĩa phải đi xa
Day mũi thuyền nam dạ xót xa
Người dễ muốn chi nương đất khách
Trời đà khiến vậy mến vua ta
Một phương thà tránh đường gai góc
Trăm tuổi cho tròn phận tóc da
Chén rượu đỏ lòng xin cạn chén
Nhớ nhau! Ngày khác biết sao mà!(1)
(Sưu tầm)
--------------------------------------------------------------------------------
(1) Bài thơ này lần đầu được giới thiệu trên Nam kỳ tuần báo số đặc biệt ngày 26/6/1943, sau đó Vũ Ngọc Phan chép lại trong sách Thi sĩ Trung Nam. Nhưng đều không chua được lý do và thời điểm sáng tác. Cho đến 1984, Huỳnh Ngọc Trảng mới ghi lại trong sách Ngàn năm bia miệng với các chi tiết trên.