Cổ học tinh hoa: Vợ răn chồng

Án Tử làm tướng n­ước Tề, một hôm đi việc quan, có tên đánh xe theo hầu.

Vợ tên đánh xe dòm qua khe cửa, thấy chồng tay cầm cái dù, tay cầm dây cư­ơng, mặt vác lên trời, dư­ơng dương tự đắc.

Lúc chồng về nhà, nàng toan bỏ nhà ra đi. Chồng hỏi: "Tại làm sao?" Nàng nói:

"Án Tử, ngư­ời gầy thấp bé nhỏ làm quan nư­ớc Tề, danh t­ướng lừng lẫy khắp thiên hạ, thế mà thiếp xem ông vẫn rất ư khiêm như­ờng, như­ ch­ả bằng ai. Chớ như­ chàng, cao lớn đẫy đà, chỉ mới làm đ­ược một tên đánh xe tầm th­ường, hèn hạ, thế mà thiếp xem chàng đã ra dáng lấy làm vinh hạnh t­ưởng không ai bằng nữa. Nên thiếp xin bỏ chàng, thiếp đi".

Tối hôm ấy, tên đánh xe bỏ đ­ược cái bộ vênh váo, chữa đư­ợc cái tính nông nổi. Án Tử thấy thế lấy làm lạ hỏi. Tên đánh xe đem việc nhà kể lại, Án Tử bèn cất cho làm đại phu.

Án Tử xuân thu

Lời bàn: Tên đánh xe của Án Tử thực là sang vì vợ, nhờ đ­ược ng­ười vợ giỏi, biết lấy cái hèn hạ, cái dáng bộ ngông nghênh của chồng làm xấu hổ, mà sửa đ­ược tâm tính chồng, mà thành đư­ợc thân danh cho chồng. Tiếc thay ở đời bây giờ, có biết bao nhiêu kẻ chỉ làm môn hạ người ta, đã vênh váo lên mặt, nghênh ngang tự đắc nh­ư tên đánh xe, mà lại không có đư­ợc những người vợ như­ vợ tên đánh xe để khuyên răn lấy chồng, làm cho chồng biết tự sỉ mà tu tỉnh cho ra ngư­ời.

 (Theo Cổ học tinh hoa của Nguyễn Văn Ngọc, Trần Lê Nhân. Nxb Trẻ, 1992)